Jadeit to najdroższy kamień na świecie. Jest minerałem piroksenowym bogatym w sód i aluminium. Wraz z nefrytem należy do grupy żadów. Początkowo oba te kamienie uważano za ten sam minerał, dlatego określano je właśnie mianem żadów, jednak dopiero w 1863 roku udowodniono, że są one różne od siebie. W wyniku tego dzisiaj funkcjonują także nazwy żadu jadeitowego oraz żadu nefrytowego. Te rodzaje kamienia są najczęściej wykorzystywane w jubilerstwie i rzeźbiarstwie. Tworzy się z niego kolczyki, koraliki czy pierścionki, natomiast z większych odłamków wykonuje się chociażby flakoniki.
Jadeit – właściwości
Jadeit jest znany ze swojej przezroczystości, która może wahać się od prawie całkowitej przezroczystości do jej braku. Kamień ten słynie również z gładkiego i woskowego połysku. Jest wysoko ceniony za swoją wytrzymałość, ponieważ w skali Mosha osiąga 7 stopień twardości. Czyni go to idealnym materiałem do rzeźbienia i tworzenia biżuterii. Żad ten najczęściej występuje w kolorze zielonym, mimo to można go spotkać w innych kolorach, takich jak biały, żółty, pomarańczowy, różowy, czerwony, fioletowy i czarny. Każda barwa jest zależna od różnych pierwiastków chemicznych, z których dany kamień jest zbudowany. W przypadku barwy zielonej, wynika ona z obecności żelaza i magnezu. Oprócz swojego piękna, w wielu kulturach uważa się, że jadeit ma również właściwości lecznicze oraz posiada różne cechy duchowe, związane z różnymi odcieniami tego minerału.
Jadeit – powstawanie i występowanie
Jadeit powstaje głęboko w skorupie ziemskiej, pod wysokim ciśnieniem i w wysokich temperaturach. Zwykle występuje w skałach metamorficznych, takich jak marmur i serpentynit, ale także w skałach magmowych, takich jak bazalt i andezyt. Powstaje w wyniku metamorfizmu skał bogatych w piroksen, podczas którego zmienia się pierwotny skład mineralny. Po wyniesieniu skały zawierającej jadeit na powierzchnię ziemi, w wyniku aktywności wulkanicznej lub procesów tektonicznych, można ją wydobywać i przetwarzać. Proces wydobywania jadeitu ze skały i przygotowania go do użytku bywa pracochłonny i wymaga specjalistycznych umiejętności i narzędzi. Po jego wydobyciu jest on często szorstki i występuje w dużych blokach, dlatego należy go ostrożnie ciąć i polerować, aby odsłonić jego piękno i przezroczystość. Proces cięcia, tak jak proces wydobywania, jest czasochłonny i wymaga odpowiednich metod wykonania.
Największym dostawcą tego żadu na świecie jest państwo położone w Azji Południowo-Wschodniej – Mjanma (Birma). Stamtąd właśnie pochodzą odmiany jadeitu cesarskiego. Inne odmiany są również wydobywane w Chinach (w prowincji Yunnan), Japonii, Gwatemali czy Nowej Zelandii. W Europie kamień ten występuje w północnych Włoszech, dokładniej w Piemoncie, ale także w Polsce u podnóża Góry Ślęży oraz można na niego trafić w Górach Kaczawskich.
Jadeit a nefryt – różnice
Jadeit i nefryt mają wiele wspólnych cech w wyniku czego mogą wystąpić problemy z identyfikacją, z którym kamieniem mamy do czynienia, szczególnie bez możliwości testowania laboratoryjnego. Na szczęście występują różnice, poprzez które możemy rozpoznać odmienności. Pierwszą z nich jest skład obu minerałów. Żad jadeitowy składa się z głównie z sodu oraz aluminium i jest minerałem piroksenowym, natomiast żad nefrytowy jest bogaty w wapń oraz magnez i jest minerałem amfibolowym. Inną różnicą jest ich barwa. Jadeit najczęściej jest zielony, ale występują również inne odmiany takie jak niebieski, różowy, czerwony czy żółty. Nefryt jest tylko zielony, jednak ma szerokie spektrum odcieni, od jasnozielonej do ciemnej, prawie czarnej zieleni. Jeszcze inną różnicą między tymi dwoma minerałami jest ich gęstość. Jadeit jest bardziej gęsty w wyniku czego ma większą twardość. Ostatnią różnicą między oboma żadami jest ich rzadkość. Jadeit jest zdecydowanie rzadszy, przez co także bardziej cenny niż nefryt.
Jadeit – dlaczego tak drogi?
Jadeit jest najdroższym kamieniem na świecie. Jego cena jest zależna od kilku podstawowych czynników.
- Rzadkość: Jadeit jest rzadkim minerałem, a okazy wysokiej jakości są trudne do znalezienia. To, w połączeniu z dużym popytem, podnosi jego cenę.
- Trudność wydobycia: Wydobywanie jadeitu z ziemi jest procesem trudnym i czasochłonnym, co zwiększa jego koszt, a wykorzystywane techniki i maszyny wymagają specjalistycznych umiejętności oraz ciągłego ich konserwowania.
- Pracochłonne przetwarzanie: Proces cięcia i polerowania jadeitu w celu wydobycia jego piękna i przezroczystości jest pracochłonny i wymaga specjalistycznych umiejętności i narzędzi, co zwiększa jego koszt.
- Znaczenie kulturowe i historyczne: Jadeit był ceniony za swoje piękno oraz trwałość i ma znaczącą wartość kulturową i historyczną w wielu kulturach. Do dzisiaj odnajdywane są amulety i inne wartościowe przedmioty sprzed tysięcy lat. To dodaje mu prestiżu i wartości.
- Ograniczona podaż: Istnieje tylko kilka miejsc na świecie, w których występuje jadeit, a wiele z tych złóż jest wyczerpanych lub trudno dostępnych, co ogranicza podaż i podnosi cenę.
Ogólnie rzecz biorąc, połączenie jego rzadkości, pracochłonnej obróbki, znaczenia kulturowego i historycznego, ograniczonej podaży oraz właściwości kamienia sprawia, że jadeit jest jednym z najdroższych minerałów na świecie. Mówi się, że jeden karat tego kruszcu kosztuje nawet 3 miliony dolarów! W 2016 roku w Birmie w stanie Kaczin, górnicy tamtejszej kopalni odnaleźli skałę jadeitu ważącą 175 ton. Uważa się, że jest ona warta nawet 170 milionów dolarów! Do dzisiaj jest to największe znalezisko tego kamienia na świecie. Więcej na ten temat można przeczytać w poniższym linku:
Skała jadeitu warta ponad $170 milionów!
